Je bent zwanger. De komende 40 weken verandert je lichaam en groeit je baby. Deze gids beantwoordt je vragen: welke symptomen zijn normaal, wat mag je eten, wanneer naar de verloskundige?
Je vindt hier informatie per trimester, symptomen, voeding, medische controles, en mogelijke complicaties. Begin met de calculator om je uitgerekende datum te bepalen. Spring daarna naar onderwerpen die voor jou relevant zijn.
Elke zwangerschap is anders. Deze gids geeft het gemiddelde verloop, normale variaties, en wanneer je contact moet opnemen met je verloskundige.
Bereken Je Zwangerschapsduur en Uitgerekende Datum
Een zwangerschap duurt 280 dagen vanaf de eerste dag van je laatste menstruatie. Slechts 4% van de baby’s wordt op de exacte uitgerekende datum geboren. De meeste komen tussen week 37 en 42.
De berekening: tel 280 dagen bij je laatste menstruatie. Heb je een onregelmatige cyclus? De echo in week 8 tot 12 bepaalt de datum nauwkeuriger. Je verloskundige past de datum mogelijk aan na deze meting.
Voor meer details over de berekening en wat je per week kunt verwachten, lees onze uitgebreide gids over de uitgerekende datum.
De Drie Trimesters
Eerste Trimester (Week 1-13)
Week 1 tot 13 voelt vaak onwerkelijk. Je ziet er nog niet zwanger uit, maar je lichaam produceert extra hormonen, je bloedvolume neemt toe met 40%, en je baby groeit van een cluster cellen naar 7 centimeter.
In week 5 begint het hartje te kloppen. Week 8: alle organen zijn aangelegd. Week 12: vingers, tenen en gezichtstrekken zijn zichtbaar. Het risico op miskraam daalt van 15% naar 1-2% na week 12.
Fysieke symptomen: vermoeidheid, misselijkheid (70% van de vrouwen), gevoelige borsten, vaker plassen. Sommige vrouwen hebben nergens last van – ook normaal.
Medische controles: eerste echo week 8-10 (zwangerschapsduur en hartslag), NIPT-test week 10 (chromosoomafwijkingen), nekplooimensmeting week 12-14.
Lees in onze gids over het eerste trimester hoe je omgaat met misselijkheid, wat je bij elke controle kunt verwachten, en welke signalen direct contact vragen.
Tweede Trimester (Week 14-27)
Misselijkheid verdwijnt meestal na week 14. Je energie komt terug, je buik wordt zichtbaar. Week 18-22: eerste bewegingen voelbaar – eerst zacht, later duidelijke trappen.
Je baby groeit van 10 cm/50 gram naar 35 cm/1000 gram. Hersenen ontwikkelen zich snel, je baby hoort geluiden en reageert op licht.
Fysieke veranderingen: groeiende buik, mogelijke striemen, brandend maagzuur (40% van de vrouwen), sufheid. Dit komt door hormonale veranderingen.
Medische hoogtepunt: 20-wekenecho controleert alle organen, groei, en placenta. Bloedonderzoek week 24-28 screent op zwangerschapssuiker.
Derde Trimester (Week 28-40)
Je baby groeit door tot 50 cm/3500 gram. Longen rijpen, hersenen maken laatste ontwikkelingen door. Vanaf week 37 is je baby ‘à terme’ – klaar om geboren te worden.
Je draagt 10-15 kilo extra. Slapen wordt lastig, je baby beweegt ’s nachts veel. Braxton Hicks contracties (oefenweeën) beginnen rond week 30. Zwelling in voeten en enkels aan het eind van de dag is normaal.
Controles worden wekelijks vanaf week 36. Je verloskundige controleert bloeddruk, gezondheid, en ligging van de baby. Week 32: keuze tussen thuisbevalling en ziekenhuis.
Symptomen Tijdens Zwangerschap
Eerste Zwangerschapssymptomen
Innestelbloeding (6-12 dagen na bevruchting): lichte bloeding, duurt 1-2 dagen. Gevoelige, zwaardere borsten. Extreme vermoeidheid door progesteron. Vaker plassen vanaf week 6.
Misselijkheid begint rond week 6. De hele dag mogelijk, niet alleen ’s ochtends. Sterke geuren kunnen plots walgen – parfum, koffie, eten.
Uitgebleven menstruatie is het duidelijkste signaal. Test vanaf de eerste dag dat je menstruatie had moeten komen voor het betrouwbaarste resultaat.
Symptomen Per Trimester
Eerste trimester: Misselijkheid treft 7 van de 10 vrouwen door extra hCG. Verdwijnt meestal na week 12-14. Braak je meer dan 5 keer per dag? Neem contact op – mogelijk hyperemesis gravidarum.
Intense vermoeidheid: je lichaam maakt een placenta, bloedvolume neemt toe. Emoties wisselen door hormonen – is tijdelijk.
Bij aanhoudende misselijkheid: kleine porties eten. Lees welke voeding geschikt is tijdens zwangerschap en wat je beter vermijdt.
Tweede trimester: Meer energie, misselijkheid verdwijnt, eetlust komt terug. Nieuwe klachten: brandend maagzuur (maag wordt omhoog geduwd), rug- en bekkenpijn (houding verandert), sufheid (‘zwangerschapsbrein’).
Derde trimester: 10-15 kilo extra gewicht voel je in rug, bekken, benen. Kortademigheid – baarmoeder duwt tegen longen. Oefenweeën – buik wordt hard en ontspant, zonder regelmaat. Voeten en enkels zwellen (vochtretentie). Mogelijk aambeien en zware benen.
Wanneer Contact Opnemen met Je Verloskundige
Direct contact bij: bloedverlies (meer dan spotting), hevige buikpijn die niet weggaat, koorts boven 38,5 graden.
Na week 24: verminderde bewegingen (minder dan 10 per dag). Voor week 37: vaginaal vochtverlies (gebroken vliezen mogelijk). Hevig hoofdpijn, vlekken voor je ogen, pijn hoog in buik: mogelijk pre-eclampsie.
Bij twijfel altijd bellen. Liever één keer te veel dan een probleem gemist.
Voeding en Leefstijl
Wat Mag Je Wel en Niet Eten
Bepaalde voedingsmiddelen bevatten bacteriën (listeria en toxoplasmose) die gevaarlijk zijn voor je baby.
Niet Aanbevolen:
Rauw/niet-doorgebakken vlees: geen carpaccio, filet americain, rosé gebakken biefstuk. Toxoplasmose-bacteriën kunnen hersenbeschadiging of oogproblemen bij je baby veroorzaken. Bak vlees door – kern minimaal 70 graden.
Grote roofvis: tonijn, zwaardvis, haai bevatten veel kwik (schaadt hersenontwikkeling). Beperk tonijn tot 1 blik per week of 1 verse tonijnsteak per maand. Rauwe vis (sushi): vermijden.
Zachte kazen (brie, camembert) en blauwschimmelkazen (gorgonzola): kunnen listeria bevatten. Listeria veroorzaakt ernstige infecties en kan leiden tot miskraam.
Welk fruit mag niet? Alle fruit is toegestaan. Fruit bevat vitamines en vezels. Was grondig – ongewassen fruit kan toxoplasmose-bacteriën dragen. Voorverpakte salades vermijden (hoger risico op listeria).
Wel Toegestaan:
Doorgebakken vlees en vis: verhitting doodt bacteriën. Gekookte garnalen zijn veilig – rauw vermijden. Gepasteuriseerde zuivel (melk, yoghurt, kwark). Harde kazen (Goudse kaas, Edammer, Parmezaan).
Voor een complete lijst met kooktips en vervangers, lees onze volledige voedingsgids voor zwangeren.
Gewichtstoename
Gemiddeld 10-16 kilo, afhankelijk van je startgewicht:
| Startgewicht | Aanbevolen toename |
|---|---|
| Ondergewicht (BMI < 18,5) | 12,5 – 18 kg |
| Normaal (BMI 18,5-24,9) | 11,5 – 16 kg |
| Overgewicht (BMI 25-29,9) | 7 – 11,5 kg |
| Obesitas (BMI > 30) | 5 – 9 kg |
Eerste trimester: 1-2 kilo. Vanaf week 14: gemiddeld 0,5 kilo per week.
Verdeling: baby 3-4 kg, placenta 0,5 kg, vruchtwater 1 kg, baarmoeder 1 kg, borsten 0,5 kg, extra bloed 1,5 kg, vocht 2 kg, vetreserve (voor borstvoeding) rest.
Vitamines en Supplementen
Foliumzuur (400 microgram/dag): start zodra je zwanger wilt worden, 4 weken voor conceptie. Voorkomt neuralebuisdefecten (spina bifida). Doorgaan tot week 10. Diabetes/epilepsie/eerder neuralebuisdefect? 5 milligram nodig (arts schrijft voor).
Vitamine D (10 microgram/dag): ondersteunt botgroei. Nederland heeft onvoldoende zonlicht. Hele zwangerschap en tijdens borstvoeding gebruiken.
Omega-3 (DHA): hersenontwikkeling. Twee keer per week vette vis (zalm, makreel, haring) of DHA-supplement. Kies supplementen zonder vitamine A.
IJzer: normaal via voeding. Bij tekort (bloedonderzoek controleert dit) schrijft verloskundige suppletie voor. Niet zomaar nemen – teveel veroorzaakt obstipatie en misselijkheid.
Voor dosering, timing en betrouwbare merken, lees onze gids over vitamines en supplementen.
Lifestyle Keuzes
Alcohol: volledig stoppen. Geen veilig moment. Alcohol bereikt je baby via placenta, schaadt hersenontwikkeling. Risico op FAS (Foetaal Alcohol Syndroom).
Roken: volledig stoppen. Verhoogt risico op miskraam, vroeggeboorte, laag geboortegewicht. Nicotine vernauwt bloedvaten – baby krijgt minder zuurstof.
Cafeïne: maximaal 200 mg/dag (2 koppen koffie of 4 koppen thee). Let op: energiedrankjes, cola, chocola bevatten ook cafeïne.
Sporten: mag en helpt. Verbetert conditie, vermindert rugpijn. Vermijd contactsporten en valrisico. Zwemmen, wandelen, zwangerschapsyoga ideaal.
Sauna: korte sessies (10-15 minuten) op lagere temperaturen na eerste trimester. Vermijd oververhitting.
Vliegen: tot week 36 (meerling: week 32). Week 28-36: verklaring verloskundige nodig. Lange vluchten: elk uur opstaan, steunkousen, veel water.
Complicaties
Buitenbaarmoederlijke Zwangerschap
Bij 1-2% hecht de bevruchte eicel buiten de baarmoeder, meestal in de eileider. Zwangerschap kan niet doorgaan, vraagt medische behandeling.
Symptomen (week 4-10): eenzijdige scherpe buikpijn, abnormaal bloedverlies (lichter/donkerder, bruine kleur), schouderpijn (intern bloedverlies), duizeligheid en flauwvallen.
Deze symptomen? Direct contact verloskundige/huisarts. Echo bevestigt diagnose. Behandeling: medicatie of operatie.
Kans op gezonde volgende zwangerschap: 65%. Voor details over symptomen, behandeling en vervolgzwangerschappen, lees onze volledige gids over buitenbaarmoederlijke zwangerschap.
Andere Complicaties
Zwangerschapsdiabetes (5-10%): onvoldoende insuline, te hoge bloedsuiker bereikt baby via placenta. Baby groeit te snel/zwaar. Bloedonderzoek week 24-28 screent. Behandeling: voedingsaanpassing, soms insuline.
Pre-eclampsie (3-5%): hoge bloeddruk, eiwit in urine. Symptomen: hoofdpijn, vlekken voor ogen, pijn hoog in buik. Onbehandeld: stuipen (eclampsie). Verloskundige controleert bloeddruk en urine elke afspraak. Behandeling: rust, medicatie, of vervroegde bevalling.
Miskraam (10-15% bekende zwangerschappen): meestal voor week 12. 60% door chromosoomafwijkingen. Symptomen: bloedverlies, krampen. Betekent geen vruchtbaarheidsproblemen.
Vroeggeboorte (7%, voor week 37): vroeggeboren baby’s missen ontwikkeling. Signalen: regelmatige contracties, drukkend gevoel bekken, vochtverlies. Direct contact verloskundige.
Meerlingzwangerschap
Tweeling/meerling (1,6%): meer complicaties (diabetes, pre-eclampsie, vroeggeboorte). Heftigere symptomen door dubbele hormonen. Snellere buikgroei, 15-20 kilo aankomen. Extra controles en echo’s. Bevalling vaak voor week 37, veel via keizersnede.
Medische Zorg
Echo’s
Week 8-10: controleert of zwangerschap in baarmoeder zit, hartslag, bepaalt zwangerschapsduur.
Week 12: nekplooimensmeting (chromosoomafwijkingen). Onderdeel combinatietest met bloedonderzoek.
Week 20: meest uitgebreide. Controleert alle organen, groei, placenta. Duurt 30-45 minuten. Geslacht vaak zichtbaar.
Extra echo’s alleen bij medische indicatie (diabetes, tweeling, groei-zorgen). Echo’s zijn veilig – geluidsgolven, geen straling.
Bloedonderzoeken
Eerste afspraak: bloedgroep, rhesusfactor (negatief? Anti-D-injectie week 30), antistoffen, anemie, infecties (hiv, syfilis).
NIPT-test (week 10+): screent chromosoomafwijkingen via je bloed. Detecteert syndroom van Down, Edwards, Patau (99% nauwkeurig). Vrijwillig, volledig vergoed sinds 2023.
Bloedsuikertest (week 24-28): zwangerschapsdiabetes. Suikeroplossing drinken, na 1 uur bloedprik.
IJzerwaarde: meerdere keren gecontroleerd. Anemie frequent door toegenomen bloedvolume.
Controles Bij de Verloskundige
Week 8: medische geschiedenis, onderzoek, planning. Wensen bespreken (thuis/ziekenhuis, pijnbestrijding).
Tot week 28: elke 4 weken. Bloeddruk, gewicht, buik voelen, groei baarmoeder, hartslag baby (doppler vanaf week 12).
Week 28-36: elke 3 weken. Ligging baby voelen, extra bloeddrukcontrole (pre-eclampsie).
Week 36+: wekelijks. Controle of baby in bekken nestelt, bespreking bevallingssignalen.
Praktische Zaken
Wanneer Bekend Maken
Meeste vrouwen wachten tot week 12 (miskraamrisico daalt van 15% naar 1-2%). Geen vaste regel – persoonlijke keuze.
Vroeger vertellen: steun bij misselijkheid/vermoeidheid, uitleg werk, mensen om je heen bij miskraam. Nadeel: miskraam aan iedereen vertellen.
Later vertellen: geen uitleg waarom je niet drinkt, geen ongevraagd advies, tijd om zelf te wennen. Nadeel: symptomen moeilijker verbergen na week 12.
Verschillende timing werkt: direct aan partner/familie, week 12 aan collega’s, na 20-wekenecho op social media.
Voor creatieve aankondigingsideeën en timing per situatie, lees onze gids over je zwangerschap aankondigen.
Werken Tijdens Zwangerschap
Mag tot bevalling bij ongecompliceerde zwangerschap. Vertel werkgever week 12-20. Zwangerschapsverlof schriftelijk doorgeven, minimaal 3 weken voor je stopt.
Zwangerschapsverlof: 4-6 weken voor uitgerekende datum. Bevallingsverlof: 10-16 weken. Totaal minimaal 16 weken, volledig salaris.
Zware arbeid aanpassen: werkgever moet alternatief bieden. Niet zwaar tillen, hele dag staan, of met chemische stoffen. Overleg bedrijfsarts.
Complicaties: eerdere uitval mogelijk. Bedrust, pre-eclampsie, vroeggeboorte-risico. Behoud uitkering.
Voorbereiden op de Bevalling
Week 28-32: bevallingswensen bepalen (thuis/ziekenhuis, pijnstilling, kraampartner). Bevalplan schrijven.
Week 32-36: kraamzorg organiseren (minimaal 24 uur, meestal 8 dagen). Boek vroeg – wachtlijsten lang.
Week 36: ziekenhuistas pakken (ook bij thuisbevalling). Inhoud: kleding voor jou en baby, toiletartikelen, laders, snacks, identiteitsbewijs.
Week 36-40: huis klaarmaken. Thuisbevalling: oude lakens, handdoeken, warme ruimte. Babykamer: wieg, luiers, kleding.
Baby aanmelden gemeente binnen 3 dagen. Burgerservicenummer aanvragen. Opnemen zorgverzekeraar binnen 4 weken.
Week-voor-Week Ontwikkeling
Week 4-5: Eicel hecht in baarmoederwand. Embryo 2 mm. hCG-productie begint. Mogelijk innestelbloeding.
Week 8: Embryo wordt foetus. Alle organen aangelegd. 1,6 cm. Hartslag 150-170 keer/minuut (dubbel zo snel als jij).
Week 12: Einde eerste trimester. 5-6 cm, 15 gram. Organen functioneren, gaan nu groeien. Vingers en tenen gevormd. Misselijkheid neemt vaak af.
Week 16: 100 gram, 11 cm. Spieren ontwikkelen zich. Baby beweegt (voel je nog niet). Sommigen voelen fladderbewegingen.
Week 20: Halverwege! 300 gram, 25 cm. Meesten voelen duidelijk bewegingen. 20-wekenecho: baby gaapt, duimzuigt, beweegt. Geslacht zichtbaar.
Week 24: 600 gram, 30 cm. Hersenen groeien snel. Reageert op geluiden. Overlevingskans vroeggeboorte 50% (medische zorg cruciaal).
Week 28: Begin derde trimester. 1000 gram, 35 cm. Longen maken surfactant (ademhaling mogelijk). Baby opent/sluit ogen. Vast slaap-waakritme.
Week 32: 1700 gram, 42 cm. Ronder door vetophoping. Meesten draaien hoofdje naar beneden (sommigen tot week 36).
Week 36: 2700 gram, 47 cm. Baby ‘à terme’ – klaar om geboren te worden. Longen rijp. Zakt in bekken (beter ademen, vaker plassen).
Week 40: Uitgerekende datum. 3500 gram, 50 cm (2500-4500 gram normaal). Meeste baby’s week 37-42. Na week 41: extra controles.
Conclusie
Je weet nu wat je per trimester kunt verwachten – van misselijkheid in het begin tot bevallingvoorbereidng aan het eind. Je hebt duidelijkheid over veilige voeding en symptomen die actie vragen.
Elke zwangerschap is anders. Gebruik de calculator voor je tijdlijn. Lees gedetailleerde gidsen voor onderwerpen die jou aangaan: voedingsgids, eerste trimester gids.
Vertrouw je lichaam. Vertrouw je instinct – voelt iets niet goed? Bel je verloskundige. Ze verwachten je vragen. Liever één keer te veel gebeld dan een signaal gemist.
Je zwangerschap bereidt je voor op ouderschap. Je leert luisteren naar je lichaam, grenzen aangeven, hulp vragen. Die vaardigheden gebruik je straks als je baby er is. Over enkele maanden houd je je baby in je armen.
