De eerste weken met een pasgeboren baby zijn overweldigend. Je weet niet of je baby genoeg drinkt, of die vreemde ademhaling normaal is, of je je kind te warm of te koud aankleedt. Deze gids geeft je de feiten die je nodig hebt.
Een pasgeboren baby is een kind in de eerste vier levensweekn. In deze periode maken ouders zich zorgen over gewicht, temperatuur, slaap, en vrijwel elk geluidje dat hun kind maakt. Dat is logisch – baby’s kunnen niet vertellen wat er aan de hand is.
Hieronder vind je praktische informatie over wat normaal is, wat niet, en wanneer je actie moet ondernemen.
Grootte en Gewicht
Wat is normaal?
De meeste pasgeboren baby’s wegen tussen 2.500 en 4.500 gram bij geboorte. De gemiddelde lengte ligt tussen 48 en 53 centimeter. Jongens zijn gemiddeld iets zwaarder en langer dan meisjes, maar individuele verschillen zijn groot.
Gewichtsverlies is normaal. Elke pasgeboren baby verliest in de eerste week 5 tot 10 procent van het geboortegewicht. Dit komt doordat baby’s overtollig vocht kwijtraken en meconium (eerste ontlasting) uitscheiden. Een baby van 3.500 gram mag dus tot 350 gram afvallen.
Rond dag 10 tot 14 moet je baby weer op het geboortegewicht zitten. Daarna groeit een gezonde baby 150 tot 200 gram per week.
Wanneer naar de dokter?
- Meer dan 10% gewichtsverlies
- Geen terugkeer naar geboortegewicht na twee weken
- Minder dan 6 natte luiers per dag na de eerste week
- Baby slap, lusteloos, of moeilijk wakker te krijgen
Groeicurve
Het consultatiebureua houdt de groei bij via percentielen. Een baby op P50 is precies gemiddeld. P10 betekent dat 90% van de kinderen zwaarder is – wat prima kan zijn als je kind daar consistent blijft. Zorgelijk wordt het pas als je baby meerdere percentielen naar beneden kruist zonder duidelijke reden.
Lees onze complete gids over gewicht en groei voor gedetailleerde groeicurves, wekelijkse ontwikkeling, en wanneer je je zorgen moet maken.
Kleding en Maten
Welke maat voor een pasgeboren baby?
De meeste baby’s dragen maat 56 in de eerste weken. Baby’s kleiner dan 3 kilo of korter dan 50 cm passen beter in maat 50, maar ze groeien daar snel uit.
Praktisch advies: Koop niet te veel in maat 50. Twee of drie items zijn genoeg. Focus op maat 56 en 62 – daar heb je meer aan.
| Baby lengte | Kledingmaat | Indicatieve leeftijd |
|---|---|---|
| 44-50 cm | 50 | Premature/kleine baby |
| 50-56 cm | 56 | 0-1 maand |
| 56-62 cm | 62 | 1-3 maanden |
Basisgarderobe eerste maand
- 6-8 rompertjes (makkelijk verschonen)
- 4-6 shirts of truitjes
- 2-3 broekjes
- 2 dunne jasjes
- 2 mutsjes
- 4 paar sokjes
- 2 paar wanten
Slaapzak of deken?
Slaapzak. Dekens verhogen het risico op wiegendood (SIDS). Een baby kan onder een deken schuiven en niet genoeg zuurstof krijgen. Slaapzakken blijven op hun plaats.
Kies de juiste TOG-waarde (isolatiegraad):
- Zomer (kamertemp 21-24°C): 0.5-1.0 TOG
- Lente/herfst (18-20°C): 1.0-2.5 TOG
- Winter (16-18°C): 2.5-3.5 TOG
Onder de slaapzak draag je een romper of pyjama, afhankelijk van de temperatuur. Voel in de nek van je baby – niet zweterig maar warm is goed.
Volledige gids over babykleding en maten met exacte tabellen, seizoensadvies, en budgettips.
Lichaamstemperatuur en Gezondheid
Normale temperatuur
De normale lichaamstemperatuur van een baby ligt tussen 36.5 en 37.5°C (rectaal gemeten). Okselmeting ligt 0.3-0.5 graden lager. Rectaal meten is het meest betrouwbaar bij jonge baby’s.
De temperatuur schommelt door de dag heen. Na voeding, huilen, of in warme kleding kan de temperatuur iets oplopen zonder dat er iets aan de hand is.
Koorts – direct handelen
Baby jonger dan 3 maanden met rectale temperatuur ≥38.0°C = spoedeisende hulp. Geen discussie, geen afwachten. Bel 112 of ga direct naar de Spoedeisende Eerste Hulp.
Waarom zo urgent? Jonge baby’s hebben nauwelijks afweersysteem. Koorts kan wijzen op ernstige infecties als hersenvliesontsteking of sepsis. Artsen moeten deze baby’s grondig onderzoeken.
Geef geen paracetamol aan baby’s jonger dan 3 maanden zonder overleg met een arts.
Ondertemperatuur
Een rectale temperatuur onder 36.0°C is te laag. Onder 35.0°C is een medische noodgeval.
Oorzaken:
- Te weinig kleding
- Koude omgeving
- Na het baden (baby’s koelen snel af)
Warm je baby op met huid-op-huid contact, extra kleding, en een warme (niet hete) omgeving. Blijf de temperatuur controleren. Bij aanhoudende ondertemperatuur: bel de huisarts.
Warmtestuwing
Symptomen: temperatuur 37.5-38.0°C, rode warme huid, onrust. Baby’s kunnen nauwelijks transpireren, dus oververhitting komt snel voor.
Preventie:
- Kamertemperatuur 18-20°C
- Niet te warm aankleden (vuistregel: één laagje meer dan jijzelf)
- In de zomer extra opletten in auto’s en warme ruimtes
Behandeling: laagje kleding uit, koele ruimte, drinken aanbieden.
Complete gids over temperatuur, koorts en veilig slapen met meetinstructies, scenario’s, en wanneer je 112 moet bellen.
Ademhaling en Luchtwegen
Normale ademhaling
Baby’s ademen 30 tot 60 keer per minuut. Dat is twee tot drie keer sneller dan volwassenen. Het ademhalingspatroon is vaak onregelmatig: snelle ademhalingen, een pauze van 5-10 seconden, dan weer verder. Dit heet periodiek ademen en is normaal tot ongeveer 6 maanden.
Tel de ademhalingen gedurende een volle minuut. Eén ademhaling = borst omhoog én omlaag. Tel als je baby rustig is, niet tijdens of na huilen.
Snel ademen
Meer dan 60 ademhalingen per minuut in rust kan normaal zijn na activiteit, maar consistent >60-70 per minuut vraagt om medische beoordeling.
Ga naar de dokter bij:
- Neusvleugelen (neusgaten die wijd open gaan)
- Intrekkingen (huid tussen ribben trekt naar binnen)
- Blauw of grijs worden rond mond/nagels
- Baby drinkt slecht door snelle ademhaling
Slijm in keel en rochelen
Pasgeboren baby’s hebben de eerste weken veel slijm. Dit zijn restanten van vruchtwater en aanmaak van speeksel. Rochelen na voeding is normaal – baby’s moeten leren slikken en ademen tegelijk.
Laryngomalacie is een veelvoorkomende oorzaak van rochelende ademhaling. Het kraakbeen van het strottenhoofd is nog zacht en klapt deels dicht bij inademen. Dit klinkt als piepen of rochelen, vooral bij liggen of na voeding. Het gaat over rond 12-18 maanden en is meestal onschuldig. Wel door de arts laten bevestigen.
Slijm verwijderen kan met een neuszuiger en fysiologisch zout druppels, vooral voor voedingen als de neus verstopt zit.
Alles over ademhaling, snel ademen en slijmproblemen inclusief wanneer het zorgelijk is en hoe je slijm verwijdert.
Slaap en Slaaproutine
Hoeveel slaap is normaal?
Pasgeboren baby’s slapen 16 tot 20 uur per dag, verdeeld over vele korte periodes. Ze hebben geen dag-nachtritme – dat ontwikkelt zich pas na 6 tot 12 weken. Wakker zijn om de 2 tot 4 uur voor voeding is volledig normaal.
Baby’s hebben korte slaapcyclussen van 45-60 minuten. Ze bewegen veel, maken geluiden, en worden makkelijk wakker. Dit is geen slecht slapen – dit is hoe baby’s slapen.
Baby slaapt niet
De meest voorkomende oorzaken:
- Honger – veruit de #1 reden
- Volle luier
- Te warm of te koud
- Overstimulatie (te veel prikkels overdag)
- Krampjes
- Behoefte aan nabijheid
Day-night confusion komt voor: baby slaapt overdag, is ’s nachts wakker. Keer dit om door overdag licht en normale geluiden toe te laten, en ’s nachts alles donker en stil te houden.
Baby wordt niet wakker voor voeding
De eerste twee weken: maak je baby wakker als deze langer dan 3-4 uur slaapt. Jonge baby’s moeten regelmatig drinken om gewicht op te bouwen en uitdroging te voorkomen.
Na twee weken: als je baby het geboortegewicht heeft teruggehaald en goed groeit, mag je ’s nachts tot 5 uur laten slapen.
Wakker maken doe je door:
- Luier verschonen
- Kleding uit en aan doen
- Baby rechtop zetten
- Voetjes tikken, over rug wrijven
- Natte doek op gezicht (zacht)
Slaperige baby’s die moeilijk wakker worden na 4-5 uur kunnen geelzucht, infectie, of andere problemen hebben. Overleg met je verloskundige of huisarts.
Baby wil niet in eigen bed
Dit is evolutionair logisch. Baby’s zijn geprogrammeerd om dichtbij ouders te blijven – dat verhoogde overlevingskansen. De eerste maanden is dit niet iets om te “trainen” – het is normaal gedrag.
Veilige alternatieven voor co-sleeping:
- Wiegje direct naast je bed
- Bedside crib (één zijde open)
- Baby in dezelfde kamer, apart bed
Co-sleeping in hetzelfde bed verhoogt risico’s (verstikking, SIDS), vooral bij roken, alcohol, drugs, of extreme vermoeidheid.
Onrust en huilen
Huilpieken komen voor rond week 2, 6, en 12. De “witching hour” (17:00-23:00) is berucht – veel baby’s zijn ’s avonds onrustig zonder duidelijke reden. Dit kan cluster feeding zijn (vaak kort achter elkaar drinken) of gewoon verwerking van de dag.
PURPLE crying is een fase tussen 2 weken en 3-4 maanden waarin baby’s veel huilen zonder duidelijke oorzaak:
- Peak (piek rond 6-8 weken)
- Unpredictable (onvoorspelbaar)
- Resists soothing (moeilijk te troosten)
- Pain-like face (pijnlijk gezicht zonder pijn)
- Long lasting (kan uren duren)
- Evening (vooral ’s avonds)
Dit is zwaar maar gaat over. Vraag hulp als je het niet redt – je hoeft dit niet alleen te doen.
Complete gids over slaap en slaaproutine met de eerste nacht thuis, veilig slapen richtlijnen, en omgaan met huilbaby’s.
Voeding en Zuigbehoefte
Hoeveel en hoe vaak?
Week 1: 8-12 voedingen per 24 uur, elke 2-3 uur inclusief ’s nachts.
Week 2-4: nog steeds 8-12 keer per dag. Sommige baby’s drinken korter maar vaker, andere langer maar minder vaak.
Borstvoeding: On demand is het uitgangspunt. Voedingen duren 10-45 minuten. Baby bepaalt wanneer klaar.
Flesvoeding: Start met 60-90ml per voeding. Week 2-3: 90-120ml. Week 4: tot 150ml per voeding. Forceer nooit de laatste ml’s – baby’s weten zelf wanneer ze vol zijn.
Hongersignalen
- Zoekgedrag (hoofd draaien, mond open)
- Zuigen op hand, vuist, arm
- Smakken met lippen
- Onrustig worden
Huilen is een laat hongersignaal. Als je baby huilt, heeft deze al te lang gewacht. Reageer op de vroege signalen.
Baby wil alleen maar drinken
Dit lijkt vaak alsof je baby constant honger heeft. Twee normale verklaringen:
Cluster feeding: vooral ’s avonds (17:00-23:00) drinken baby’s soms elk half uur. Dit is normaal en helpt de melkproductie op gang houden (bij borstvoeding). Het gaat over na de eerste weken.
Regeldagen (groeispurts): rond week 2-3, 6, 12, 16, 24, en 36 hebben baby’s meer honger. Ze groeien dan sneller en hebben meer energie nodig. Dit duurt 2-7 dagen.
Bij flesvoeding bestaat risico op overvoeding als je elke onrust met fles beantwoordt. Zoek naar andere redenen: luier, slapen, nabijheid.
Zuigbehoefte
Baby’s hebben een sterke zuigbehoefte los van honger. Dit is een instinct dat helpt bij zelfsoothing en ontwikkeling.
Fopspeen: Voor- en tegenstanders hebben beide argumenten, maar fopspenen verminderen het risico op wiegendood (SIDS). Bij borstvoeding: wacht 3-4 weken tot voeding goed op gang is. Bij flesvoeding kan direct.
Duim zuigen is een alternatief maar lastiger af te leren als je kind 3-4 jaar is.
Onrust na voeding
Oorzaken:
- Lucht in maag (boer niet opgekomen)
- Reflux (maaginhoud komt terug in slokdarm)
- Te snel of te veel gedronken
- Overstimulatie tijdens voeding
Spugen is normaal tot 70ml per keer. “Happy spitters” groeien gewoon door ondanks het spugen. Zorgelijk wordt het als je baby niet groeit, pijn lijkt te hebben, of bloed in het spuugsel zit.
Complete voedingsgids met cluster feeding, regeldagen, boeren laten, en wanneer je je zorgen moet maken.
Verzorging en Hygiëne
Baden
Hoeveel: 2-3 keer per week is voldoende. Te vaak baden droogt de gevoelige babyhuid uit. Tussen de badbeurten door was je billen, gezicht, en huidplooien met een washandje.
Watertemperatuur: 37-38°C. Test met elleboog of badthermometer.
Duur: 5-10 minuten. Baby’s koelen snel af.
Na het baden: goed afdrogen, vooral tussen huidplooien (nek, oksels, lies, achter oren). Crème alleen bij droge huid – gezonde babyhuid hoeft niet ingesmeerd.
Navelzorg
De navelstreng valt af tussen dag 5 en 15. Tot die tijd:
- Houd droog en schoon
- Luier onder de navel vouwen
- Niet aan trekken of peuteren
- Kleine beetjes bloed bij afvallen is normaal
- Lichte geur kan ook
Ga naar de dokter bij:
- Roodheid rond navel
- Zwelling
- Gele of groene afscheiding
- Veel bloed
- Vieze geur
- Navel blijft vochtig/bloederig na 2 weken
Ontstoken navel is zeldzaam maar serieus. Hoe eerder behandeld, hoe beter.
Verzorgingsproducten
Basis:
- Luiers en billendoekjes (of washandjes)
- Zachte badolie of babyzeep
- Watten
- Neuszuiger
- Nagel knip/vijltje
- Thermometer
Niet nodig maar handig:
- Billenzalf (alleen bij rode billen)
- Babyolie of crème (bij droge huid)
- Kammetje (weinig haar)
Ontlasting en Plassen
Eerste ontlasting (meconium)
De eerste 24-48 uur produceert je baby meconium: een zwarte, plakkerige substantie. Dit zijn resten van wat de baby in de baarmoeder heeft ingeslikt (vruchtwater, huidcellen).
Na 3-5 dagen verandert de kleur naar geel-groen (overgangsstoelgang) en daarna naar de normale gele ontlasting bij borstvoeding of lichtbruine bij flesvoeding.
Normale ontlasting
Borstvoeding: geel, groen, of bruin. Korrelige textuur. Elke voeding een volle luier of juist dagen niets – beide kunnen normaal zijn.
Flesvoeding: steviger, bruin tot lichtgeel. Meestal 1-2 keer per dag.
Groene poep kan normaal zijn (snelle darmpassage, veel voormelk) maar met bloedslijm, schuim, of geen gewichtstoename: overleg met huisarts.
Diarree
Dunne, waterige ontlasting vaker dan normaal. Bij pasgeboren baby’s is dit lastig te beoordelen – overleg altijd met een arts. Diarree kan snel leiden tot uitdroging.
Verstopt
Baby’s persen, worden rood, en trekken beentjes op – dit is normaal. Verstopt zijn is pas een probleem als:
- Harde, droge keutels
- Baby huilt van pijn
- Bloed in ontlasting
- Niet poepen >3 dagen (flesvoeding) of >7 dagen (borstvoeding) mét buikpijn
Plassen
Controle hydratatie:
- Dag 1: 1 natte luier
- Dag 2: 2 natte luiers
- Dag 3: 3 natte luiers
- Dag 4 en verder: minimaal 6 natte luiers per dag
Minder dan 6 natte luiers = alarmsignaal voor te weinig drinken of uitdroging. Neem contact op met huisarts of verloskundige.
Lichaam en Uiterlijk
Ogen
Baby’s zijn bijziend bij geboorte – ze zien scherp tot ongeveer 20-30 cm (afstand tot gezicht ouder tijdens voeding). De eerste weken volgen ze bewegingen nog niet, maar ze kijken graag naar gezichten en contrast.
Oogkleur kan nog veranderen tot ongeveer 6-12 maanden. Lichtblauwe ogen worden soms bruin.
Kruisjes kijken (scheelzien) komt voor en is normaal tot 3-4 maanden. Als het blijft: laat controleren.
Voor meer over visuele ontwikkeling, zie onze [pillar page over baby ontwikkeling].
Hoofdvorm
Punthoofd: na vaginale bevalling kan het hoofd puntig of scheef zijn door de druk tijdens passage. Dit gaat vanzelf over in enkele weken.
Fontanel: de zachte plekjes op de schedel sluiten pas rond 12-18 maanden. Het klopt daar – dat is de hartslag. Een ingevallen fontanel kan wijzen op uitdroging.
Geluiden
Pasgeboren baby’s maken veel geluiden: kreunen, snurken, rochelen, piepen, hikken, niezen. Dit is normaal – het ademhalingssysteem en spijsvertering moeten zich nog ontwikkelen.
Zorgsignaal: hoge, schrille schreeuw of pijnlijk gekerm dat niet stopt.
Medische Aandacht
Wanneer direct naar dokter of spoed?
112 bellen bij:
- Koorts ≥38.0°C (rectaal) bij baby <3 maanden
- Blauw worden, geen ademhaling >10 seconden
- Bewustzijnsverlies, niet wakker te krijgen
- Stuipen (schokken, ogen wegdraaien)
- Voortdurend braken (niet spugen – braken is krachtig)
- Bloed in ontlasting (meer dan streepje)
- Uitzetting buik + geen ontlasting + braken
Huisarts bellen bij:
- Baby drinkt slecht >8 uur
- Minder dan 6 natte luiers per dag
- Gele verkleuring (geelzucht) die erger wordt
- Ontstoken navel
- Aanhoudend huilen >3 uur zonder te troosten
- Ongewoon slap, lusteloos gedrag
Downsyndroom
Als je baby tijdens de echo’s of na geboorte gediagnosticeerd is met Downsyndroom, krijg je begeleiding van gespecialiseerde artsen en verpleegkundigen. Kinderen met Down hebben extra medische controles nodig (hart, gehoor, schildklier).
Er bestaat goede ondersteuning: ouderverenigingen, fysiotherapie, begeleiding op maat. Elk kind ontwikkelt zich in eigen tempo.
Vitaminen
Vitamine K: alle baby’s krijgen na geboorte vitamine K om bloedingsproblemen te voorkomen. Standaard schema: bij geboorte, na 1 week, na 4 weken (bij borstvoeding soms tot 3 maanden).
Vitamine D: vanaf 2 weken dagelijks 10 microgram vitamine D. Dit geldt voor alle baby’s, ook bij flesvoeding (onvoldoende in fles).
Praktische Tips
Kamertemperatuur
Ideaal: 18-20°C voor slapen. Dit vermindert risico op wiegendood.
Te warm is gevaarlijker dan te koud. Controleer of je baby het goed heeft door in de nek te voelen – niet aan handen of voeten (die zijn vaak koud). Baby moet warm maar niet zweterig aanvoelen.
Buiten met je baby
Muts tot welke temperatuur? Algemene richtlijn: bij temperaturen onder 10°C een muts. Bij wind ook bij hogere temperaturen. Baby’s verliezen veel warmte via het hoofd.
Pasgeboren baby’s mogen direct naar buiten (geen quarantaine nodig). Begin met korte wandelingen van 15-30 minuten en bouw op.
Dragen
Een goede draagzak of draagdoek kan vanaf geboorte. Let op:
- Hoofd en nek goed ondersteund
- Vrije luchtwegen (kin niet op borst)
- M-positie (knieën hoger dan billen)
- Gezicht zichtbaar
Veel baby’s kalmeren in de draagzak – de nabijheid en beweging herinneren aan de baarmoeder.
Gouden uur
Het eerste uur na geboorte heet het “gouden uur”. Huid-op-huid contact helpt:
- Temperatuurregulatie
- Bloedsuikerspiegel stabiel
- Borstvoeding op gang
- Hechting ouder-kind
Dit geldt ook voor keizersnedes (als medisch verantwoord).
Tot Slot
De eerste weken met een pasgeboren baby zijn fysiek en mentaal zwaar. Je slaapt weinig, twijfelt constant, en vraagt je af of je het wel goed doet.
Een paar realistische verwachtingen:
- Baby’s hebben geen schema de eerste 6-12 weken
- Huilen is de enige communicatievorm – je moet gissen wat nodig is
- Slaapdeprivatie is geen grap – vraag hulp
- Er is geen perfecte ouder – alleen een ouder die zijn best doet
Vertrouw je intuïtie. Jij kent je baby het beste. Als iets niet klopt, zoek hulp. Liever een keer te vaak naar de dokter dan een keer te weinig.
Gebruik de links in deze gids naar de gespecialiseerde artikelen voor meer diepgaande informatie over specifieke onderwerpen.
Je overleeft deze periode – miljarden ouders voor je ook.
